Money9: વાણીની બંને કિડનીએ સંપૂર્ણપણે કામ કરવાનું બંધ કરી દીધું હતું… કિડની ટ્રાન્સપ્લાન્ટની તાત્કાલિક જરૂર હતી. પુત્રી અન્યા ડોનર તરીકે મેચ થઇ ગઇ પરંતુ દુઃખની વાત એ હતી કે ઓર્ગન ડોનરના તમામ ખર્ચ માતા-પુત્રીની હેલ્થ ઈન્સ્યોરન્સ પોલિસીમાં કવર નહોતા થતા. અંતે, કોઈ વિકલ્પ ન હોવાને કારણે, તેણે કિડની ટ્રાન્સપ્લાન્ટનો સંપૂર્ણ ખર્ચ પોતાના ખિસ્સામાંથી ચૂકવવો પડ્યો.
ભારતમાં, દર 10 લાખ લોકોમાંથી, માત્ર 0.86 ટકા લોકો ઓર્ગન ડોનેટ એટલે કે અંગદાન કરે છે… વિશ્વમાં સૌથી ઓછા અંગદાન કરનારા દેશોની યાદીમાં ભારતનું નામ પણ આવે છે… આંકડાઓ અનુસાર, 2023 સુધીમાં દેશમાં અંગ મેળવવાની લાઇનમાં ઉભેલા લોકોની સંખ્યા 5 લાખને પાર નીકળી ગઇ..અંગ ન મળવાના કારણે લગભગ દર 20 મિનિટે એક ભારતીય મૃત્યુ પામે છે.
જો કે, અંગ પ્રત્યારોપણની સમગ્ર પ્રક્રિયા ખૂબ ખર્ચાળ છે જે કોઈપણ ભારતીય પરિવાર પર આર્થિક બોજ વધારી દે છે. ખાનગી હોસ્પિટલોની વાત કરીએ તો, કિડની ટ્રાન્સપ્લાન્ટનો ખર્ચ લગભગ 15 લાખ રૂપિયા, હાર્ટ ટ્રાન્સપ્લાન્ટનો ખર્ચ 40 લાખ રૂપિયા અને લિવર ટ્રાન્સપ્લાન્ટનો ખર્ચ લગભગ 25 લાખ રૂપિયા આવી શકે છે.
પરંતુ બજારમાં ઉપલબ્ધ વીમા પોલિસીઓ આ મોરચે બહુ મદદરૂપ નથી. અંગદાન કરનારા એટલે કે ડોનર અને અંગ મેળવનારા એટલે કે રિસીવર બંને માટે જરૂરી નાણાકીય સુરક્ષાનો ઘણો નાનો હિસ્સો જ હાલના વીમા પ્લાન કવર કરી રહ્યાં છે. હવે વાણીના જ કેસમાં જોઇએ- વાણીની હેલ્થ ઈન્સ્યોરન્સ પોલિસીમાં તેની સર્જરી, ડાયગ્નોસ્ટિક ટેસ્ટ અને અન્ય પ્રક્રિયાઓ પર થતો ખર્ચ કવર લેશે. આ ખર્ચ સમ ઇંશ્યોર્ડના હિસાબે કવર થશે. પરંતુ પોલિસીમાં ઓર્ગન આપનારાનો ખર્ચ સામેલ નથી થતો. જે અંગદાન કરશે તેના હોસ્પિટલાઇઝેશન અને રિકવરીનો ખર્ચ અંગ રિસીવ કરનારાએ આપવો પડશે.
વાણીના કિસ્સામાં, ડોનર છે તેની પુત્રી આન્યા. તેની પાસે પોતાનો હેલ્થ વીમો તો છે પરંતુ તેમાં પણ અંગદાન સંબંધિત ખર્ચા કવર નથી થતા. આવી સ્થિતિમાં, જો કિડની ડોનેશનના કારણે જો ડોનરની તબિયત બગડે છે, તો તેમના પોલિસીમાં આનો ખર્ચ પણ નહીં મળે. આનો અર્થ એ છે કે ઓર્ગન રેસિપિઅન્ટ એટલે કે જેને અંગ મળી રહ્યું છે, તેણે ડોનરનો પણ ખર્ચ ઉઠાવવો પડશે.
સામાન્ય રીતે, જો ઓર્ગન રિસીવર અને ડોનરની પાસે પહેલેથી જ કોઇ વીમા કવરેજ ન હોય તો ટ્રાન્સપ્લાન્ટ બાદ કવરેજ મળવું મુશ્કેલ બની જાય છે. આવું એટલા માટે કારણ કે વીમા કંપનીઓને લાગે છે કે સર્જરી પછી, બંને પક્ષો સતત ક્લેમ કરી શકે છે અને તેથી તે કવરેજ વધારવાનું ટાળે છે. અને કેટલાક કિસ્સાઓમાં જ્યાં કવરેજ મળે છે, તેમાં પણ શરતો જોડાયેલી હોય છે. આમાં ડોનેટેડ અથવા રિસીવ્ડ ઓર્ગન સાથે સંબંધિત તમામ ક્લેમ બાકાત રાખવા અથવા સામાન્ય પ્રીમિયમ કરતાં વધુ ચાર્જ લેવો અથવા વેઇટિંગ ટાઇમ વધુ રાખવાનો સમાવેશ થાય છે.
ગો ડિજીટ જનરલ ઈન્સ્યોરન્સના પ્રોડક્ટ હેડ અંશુલ બોહરા હેલ્થ ઇન્સ્યોરન્સ પ્લાન પસંદ કરતા પહેલા પોતાની વીમા કંપની સાથે ડબલ ચેક કરવાની સલાહ આપે છે. બોહરા કહે છે કે, “અંગ પ્રત્યારોપણની ઘટનાઓ ઓછી હોવા છતાં, તેની નાણાકીય અસરો ઊંડી હોય છે. ઓર્ગન ડોનર કવરેજ પોલિસીનો હિસ્સો હોય તે જરૂરી નથી, તેને એડિશનલ કવરેજ તરીકે પસંદ કરી શકાય છે. તે ખાસ વેઇટિંગ પીરિયડ સાથે આવી શકે છે. સબ-લિમિટ, કો-પેમેન્ટ કે ઓર્ગન ટ્રાન્સપ્લાન્ટ સાથે સંબંધિત અલગ-અલગ પ્રકારના ખર્ચા પર કોઇપણ પ્રકારનું કેપિંગ હોઇ શકે છે. તમારી વીમા કંપની પાસેથી ઓર્ગન ટ્રાન્સપ્લાન્ટની શરતો જાણી લો અને પ્લાન પસંદ કરતા પહેલા તેને સારી રીતે સમજી લો.
વીમા નિયમનકાર IRDAI ની ગાઇડલાઇન્સ અનુસાર, તમારી વીમા કંપની તમે કોઇ ઓર્ગન ડોનેટ કર્યું છે તેના આધારે તમારી પોલિસી રિન્યુઅલની રિક્વેસ્ટને નકારી ન શકે. જો કે, એ જરૂરી છે કે તમે નવી પોલિસી માટે સાઇન અપ કરતી વખતે આ પ્રકારની બધી જરૂરી માહિતી આપો. જો તમે આવું નથી કરતા અને વીમા કંપનીને ખબર પડે તો તે મહત્વપૂર્ણ મેડિકલ માહિતી છુપાવવા બદલ તમારી પોલિસી બંધ કરી શકે છે.
એક્સપર્ટ્સ આ પ્રકારની પરિસ્થિતિમાં પોતાના ફાઇનાન્સિયલ કવરેજને મજબૂત કરવા માટે ક્રિટિકલ ઇલનેસ રાઇડર લેવાની સલાહ આપે છે. IRDAIનું કહેવું છે કે ક્રિટિકલ ઇલનેસ કવરમાં ઓછામાં ઓછી 12 મોટી પરિસ્થિતિઓ માટે કવરેજ મળવું જોઈએ. સામાન્ય રીતે ઓર્ગન ટ્રાન્સપ્લાન્ટ આ યાદીનો એક ભાગ છે.
ઉદાહરણ તરીકે, મેક્સ લાઇફ ક્રિટિકલ ઇલનેસ એન્ડ ડિસેબિલિટી રાઇડરનું પ્લેટિનમ વેરિઅન્ટ 64 ગંભીર બીમારીઓને કવર કરે છે… આમાં ઓર્ગન/બોન મેરો ટ્રાન્સપ્લાન્ટનો સમાવેશ થાય છે… આ રાઇડરમાં 1 લાખથી લઇને 1 કરોડ રૂપિયા સુધીનું કવર મળે છે.
આ જ રીતે, એચડીએફસી લાઇફ ક્રિટિકલ ઇલનેસ રાઇડર 19 ગંભીર બીમારીઓ સામે રક્ષણ આપે છે. ઓછામાં ઓછું 25,000 રૂપિયાનું કવરેજ મળી શકે છે. જ્યારે મહત્તમ કવરેજ બેઝ પોલિસીના સમ ઇન્શ્યોર્ડની બરાબર હોઇ શકે છે.
ઓર્ગન ટ્રાન્સપ્લાન્ટ કવર રાઇડરના રૂપમાં આવતું હોવાથી પ્રીમિયમ ઘણાં ફેક્ટર જેવા કે વીમાની રકમ, પોલિસીની મુદત, ઉંમર, હેલ્થ સ્ટેટસ, જેન્ડર અને વીમા કંપની પર આધાર રાખે છે. ઉદાહરણ તરીકે, મણિપાલ સિગ્નાની લાઇફસ્ટાઇલ પ્રોટેક્શન ક્રિટિકલ કેરના ઇન્હેન્સડ કવર હેઠળ 30 ગંભીર બીમારીઓ સામે રક્ષણ મળે છે. 40 વર્ષની મહિલા જો 1 કરોડ રૂપિયાનો સમ ઇંશ્યોર્ડ લે છે તો તેનું પ્રીમિયમ 69,000 રૂપિયા થશે. જ્યારે, 40 વર્ષના પુરૂષનું પ્રીમિયમ 62,700 રૂપિયા આવશે.
હેલ્થ ઈન્સ્યોરન્સ લેતી વખતે, હંમેશા તમે ડબલ ચેક કરો કે પોલિસીમાં કઈ બીમારીઓ કવર થઇ રહી છે અને કઈ નથી થઇ રહી… સારું એ રહેશે કે તમે તમારી બેઝ પોલિસીમાં એક ક્રિટિકલ ઇલનેસ રાઇડર જરૂર રાખો. જેથી એવું ન બને કે વાણીની જેમ જો ઓર્ગન ટ્રાન્સપ્લાન્ટની સ્થિતિ આવે તો બધો ખર્ચ તમારે તમારા ખિસ્સામાંથી ભરવો પડે.
પર્સનલ ફાઇનાન્સ અંગે લેટેસ્ટ અપડેટ મેળવવા માટે Money9 App ડાઉનલોડ કરો