પ્રેરણા એક ફેશન ઇ-કોમર્સ સાઇટ પરથી કપડા ખરીદી રહી હતી. પરંતુ ઓર્ડર પ્લેસ કરતી વખતે ફાઇનલ પ્રાઇસમાં લગભગ 50 રૂપિયા વધી ગયા. વસ્તુ 402 રૂપિયાની હતી પરંતુ હવે ચુકવવાના હતા 451 રૂપિયા. પ્રેરણાને કપડા ગમી ગયા હતા એટલે તેણે ફી ચુકવીને પણ ખરીદી કરી લીધી. પરંતુ તે વિચારમાં પડી ગઇ કે આ ફી શું છે અને તેની પાસેથી કેમ લેવામાં આવી રહી છે?
તમે પણ અત્યારે જ્યારે ઇ-કોમર્સ સાઇટ પરથી વસ્તુઓ મંગાવો છો ત્યારે ઓર્ડર પ્લેસ કરતી વખતે તેમને આવી ફી નજરે પડી જ હશે. ઓનલાઇન ફૂડ, કપડા, કોઇ પ્રોડક્ટ કે સર્વિસ ખરીદવું સતત મોંઘું થઇ રહ્યું છે. આ મોંઘવારીમાં પ્લેટફોર્મ ફી એટલે કે કન્વિનિયન્સ ફી મોટી ભૂમિકા ભજવી રહી છે. Swiggy, Zomato જેવા ઓનલાઇન ફૂડ એગ્રિગેટર Ajio, Myntra જેવી ફેશન ઇ-કોમર્સ સાઇટ અને Blinkit, Swiggy Instamart જેવી ક્વિક કોમર્સ એપ પ્લેટફોર્મ ફીસ, કન્વિનિયન્સ ફી કે હેન્ડલિંગ ફી ચાર્જ કરી રહી છે. આ ફી 2 રૂપિયાથી લઇને 49 રૂપિયા સુધીની હોઇ શકે છે. તે અલગ અલગ સાઇટ પર નિર્ભર કરે છે. ઉદાહરણ તરીકે, SWIGGY પર પ્લેટફોર્મ ફી 3 રૂપિયા છે જે તમારે દરેક ઓર્ડર પર આપવી પડશે ત્યારે AJIO પર આ ફી 49 રૂપિયા છે. અત્યાર સુધી આ ફી ન હતી પરંતુ હવે લગભગ દરેક ઇ-કોમર્સ સાઇટ આ પ્રકારની ફી વસૂલવા લાગી છે.
આ ઉપરાંત મૂવી કે કોઇ સ્પોર્ટ્સ ઇન્વેન્ટ્સની ટિકિટ કે રેલ ટિકિટ કે એરલાઇન ટિકિટ વેચતી સાઇટ્સ પણ કન્વિનિયન્સ, ઇન્ટરનેટ હેન્ડલિંગ કે સર્વિસ ફીના નામ પર લોકો પાસેથી પૈસા વસૂલી રહી છે.
શું હોય છે આ પ્લેટફોર્મ ફી?
પ્લેટફોર્મ ફી, કન્વિનિયન્સ ફી, ફુલફિલમેન્ટ ફી કે હેન્ડલિંગ ફી, એ કોઇ સર્વિસનો ઉપયોગ કરવા બદલ લેવાતો ચાર્જ છે. હવે તે એક સ્ટાન્ડર્ડ બની ગયું છે. કારણકે કંપનીઓનો દાવો છે કે તેનાથી તેમના લોજિસ્ટિક્સના ખર્ચને સરભર કરવામાં મદદ મળે છે.
ઓનલાઇન ટિકિટિંગ પ્લેટફોર્મ BookMyShow આ પ્રકારનો એડિશનલ ચાર્જ લેનારી સૌપ્રથમ કંપની હતી. અત્યારે BookMyShow મિનિમમ 35 રૂપિયા કન્વિનિયન્સ ફી ચાર્જ કરે છે. અલગ અલગ પ્લેટફોર્મ પર ફી અલગ અલગ છે પરંતુ તેનો ઉદ્દેશ એક જ છે. તે છે કે દરેક ઓર્ડરને વધુ પ્રોફિટેબલ બનાવવો અને કંપનીની કુલ આવકમાં વધારો કરવો. મોટાભાગની ઇ-કોમર્સ કંપનીઓ નુકસાનમાં ચાલી રહી છે અને આ નુકસાનને ઘટાડવા માટે પણ આ ફી મદદ કરી શકે છે.
આવું એટલા માટે કે ફી ભલે નોમિનલ લાગે પરંતુ તે કંપનીઓ AOV એટલે કે average order valueના લગભગ અડધાથી એક ટકા હિસ્સો છે. ઉદ્યોગ સાથે સંકળાયેલા નિષ્ણાતોનું કહેવું છે કે એડિશનલ ફી હવે એટલે વસુલવામાં આવે છે કે ઇ-કોમર્સ સેક્ટર હવે મેચ્યોર થઇ ગયું છે. હવે લોકો ઘરેથી શોપિંગ કરવાની સરળતાને સારી રીતે સમજે છે. આ જ ફી જો ચાર વર્ષ પહેલા વસૂલવામાં આવતી તો તેની અસર કંપનીઓના કારોબાર પર પડતી. પરંતુ હવે લોકો ધડાધડ ઓનલાઇન શોપિંગ કરે છે, સર્વિસ ઓર્ડર કરી રહ્યા છે. એટલે ગ્રાહકો પણ આ ફી આવી રહ્યા છે.
કંપની દરેક ઓર્ડર પર સામાન્ય રીતે 40થી 70 રૂપિયા લોજિસ્ટિક્સ પર ખર્ચ કરે છે. આ ઉપરાંત જો આ પ્રકારની ફી વસૂલાઇ હોય તો લોકો પોતાનો સામાન રિટર્ન કરતા પણ ખચકાય છે. કારણકે કંપનીઓ ઓર્ડર રિટર્ન પર આ ફી રિફંડ નથી આપતી.
ઘણા લોકો એવા હોય છે કે જેઓ એક જ વસ્તુની જરૂર હોય છે તેમ છતાં એક કરતાં વધુ આઇટમ ઓર્ડર કરે છે. પછી જ્યારે ડિલિવરી થાય ત્યારે આઇટમ ચેક કરીને પોતાને પસંદ હોય તે રાખે છે અને બીજો માલ રિટર્ન કરી દે છે. પરંતુ હવેથી આવા ગ્રાહકો માલ રિટર્ન કરતા પહેલાં સો વાર વિચારશે કારણકે દરેક ઓર્ડર પર તેમણે ચુકવેલી ફી તો રિટર્ન થવાની નથી….
પર્સનલ ફાઇનાન્સ અંગે લેટેસ્ટ અપડેટ મેળવવા માટે Money9 App ડાઉનલોડ કરો